HR รีพอร์ต

ถ้าใครเคยสงสัยว่าทำไมเราถึงทำอะไรบางอย่างโดยไม่รู้ตัว ทำไมบางคนเปลี่ยนชีวิตได้ง่ายๆ ในขณะที่เราพยายามแล้วแต่ยังไม่สำเร็จ คำตอบอาจจะอยู่ในหนังสือเล่มหนึ่งที่ชื่อ “The Power of Habit” โดย Charles Duhigg นักข่าวจากนิวยอร์กไทมส์ ที่เล่าเรื่องราวน่าทึ่งเกี่ยวกับพลังของนิสัยให้เราฟัง

ลิซ่า: จากสาวสูบบุหรี่สู่เศรษฐินี

ลิซ่าเป็นสาวธรรมดาที่มีชีวิตระเบียบแบบคนทั่วไป จนกระทั่งสามีขอหย่า เธอเริ่มสูบบุหรี่ กินจุกจิก นอนดึก ใช้จ่ายฟุ่มเฟือย จนหนี้สินท่วมหัว เมื่อนั่งมองตัวเองในกระจก เธอรู้ว่าต้องเปลี่ยน

“ฉันอยากเดินทางไปอียิปต์” ลิซ่าพูดกับตัวเองวันหนึ่ง ดูเหมือนความฝันที่เป็นไปไม่ได้สำหรับคนที่มีหนี้สิน แต่เธอตัดสินใจเลิกสูบบุหรี่เพื่อเก็บเงินไปเที่ยว

สิ่งมหัศจรรย์เกิดขึ้น เมื่อลิซ่าเลิกสูบบุหรี่ได้ เธอเริ่มออกกำลังกายเพื่อไม่ให้น้ำหนักขึ้น การออกกำลังกายทำให้เธอนอนหลับง่ายขึ้น นอนหลับดีทำให้เธอมีสมาธิในการทำงานมากขึ้น เธอเริ่มเก็บเงิน ชำระหนี้ และสุดท้ายก็ได้เดินทางไปอียิปต์จริงๆ ไม่แค่นั้น เธอยังได้เลื่อนตำแหน่ง หาคู่ใหม่ และกลายเป็นคนที่ประสบความสำเร็จในชีวิต

ทุกอย่างเริ่มจากการเปลี่ยนนิสัยเดียว คือการเลิกสูบบุหรี่

วงจรแห่งการทำซ้ำ

ดูฮิกก์อธิบายว่าในสมองของเราเมื่อเราเรียนรู้การทำอะไรใหม่ๆ สมองจะทำงานหนักมาก แต่เมื่อเราทำซ้ำๆ จนเป็นนิสัย สมองจะ “ปิดระบบ” ส่วนที่ใช้ตัดสินใจ และให้ส่วนที่เก็บนิสัยเข้ามาควบคุมแทน นี่คือเหตุผลว่าทำไมเราถึงขับรถกลับบ้านได้โดยไม่ต้องคิด หรือแปรงฟันได้โดยไม่รู้ตัว

นิสัยทุกอย่างมี 3 ส่วนที่เรียกว่า “Habit Loop”:

1. สัญญาณกระตุ้น (Cue) – สิ่งที่บอกสมองให้เริ่มทำนิสัย อาจจะเป็นเวลา สถานที่ อารมณ์ หรือคนใดคนหนึ่ง

2. การกระทำ (Routine) – สิ่งที่เราทำตามนิสัย อาจจะเป็นร่างกาย จิตใจ หรืออารมณ์

3. รางวัล (Reward) – สิ่งที่สมองได้รับ ช่วยจำนิสัยนั้นและทำให้อยากทำซ้ำ

ตัวอย่าง: เวลา 15:30 น. (สัญญาณ) → ไปซื้อคุกกี้ที่ร้านกาแฟ (การกระทำ) → ได้คุยกับเพื่อนร่วมงาน รู้สึกสดชื่น (รางวัล)

โค้ชที่เปลี่ยนทีมแพ้ให้เป็นแชมป์

Tony Dungy เป็นโค้ชฟุตบอลอเมริกันที่มีปรัชญาแปลกๆ ในขณะที่โค้ชคนอื่นเน้นกลยุทธ์ที่ซับซ้อน เขากลับเน้นความเรียบง่าย เขาอยากให้ผู้เล่นของเขาทำปฏิกิริยาแบบอัตโนมัติ ไม่ต้องคิด

เมื่อเขาไปคุมทีม Tampa Bay Buccaneers ที่แพ้มาตลอด เขาไม่ได้เพิ่มท่าใหม่ๆ ให้ผู้เล่น แต่ฝึกให้พวกเขาทำท่าเดิมๆ ซ้ำๆ จนกลายเป็นนิสัย เมื่อเห็นสถานการณ์ต่างๆ บนสนาม พวกเขาจะตอบสนองทันทีโดยไม่ต้องคิด

เริ่มแรกคนไม่เชื่อ แต่ทีมที่แพ้มาตลอดกลายเป็นทีมที่แข็งแกร่ง และในที่สุดก็คว้าแชมป์ Super Bowl ได้ นิสัยที่เรียบง่ายแต่ทำซ้ำๆ กลายเป็นอาวุธที่ทรงพลังที่สุด

กุญแจสำคัญสู่การเปลี่ยนแปลง

ดูฮิกก์ค้นพบว่ามี “นิสัยหลัก” (Keystone Habits) ที่เมื่อเปลี่ยนแล้วจะส่งผลให้นิสัยอื่นๆ เปลี่ยนตามไปด้วย เหมือนก้อนหินก้อนแรกที่ทำให้หินก้อนอื่นๆ ล้มตามมา

การออกกำลังกาย เป็นนิสัยหลักที่พบบ่อย เมื่อคนเริ่มออกกำลังกายสม่ำเสมอ พวกเขามักจะ:

• กินอาหารที่มีประโยชน์มากขึ้น
• นอนเป็นเวลามากขึ้น
• ใช้เงินอย่างมีสติมากขึ้น
• อดทนและมีสมาธิในการทำงานมากขึ้น
• เครียดน้อยลง

การจดบันทึกค่าใช้จ่าย ก็เป็นอีกนิสัยหลักหนึ่ง คนที่เริ่มจดรายรับรายจ่ายมักจะมีระเบียบในด้านอื่นๆ ตามมา

เมื่อความปลอดภัยเปลี่ยนทุกอย่าง

ปี 1987 Paul O’Neill เข้ามาเป็น CEO ของ Alcoa บริษัทอลูมิเนียมยักษ์ใหญ่ที่กำลังประสบปัญหา ในการประชุมครั้งแรกกับนักลงทุน แทนที่จะพูดเรื่องกำไรหรือแผนธุรกิจ เขากลับพูดว่า:

“ผมอยากให้ Alcoa เป็นบริษัทที่ปลอดภัยที่สุดในอเมริกา ผมอยากให้อุบัติเหตุเป็นศูนย์”

นักลงทุนงุนงง บางคนคิดว่าเขาบ้า แต่ O’Neill มีแผน เขารู้ว่าความปลอดภัยเป็นสิ่งที่ทุกคนเห็นด้วย ไม่ว่าจะเป็นผู้จัดการหรือคนงาน เขาใช้เรื่องนี้เป็นนิสัยหลักในการเปลี่ยนแปลงทั้งบริษัท

เพื่อให้เกิดความปลอดภัย พนักงานต้องสื่อสารกันดีขึ้น กระบวนการผลิตต้องมีมาตรฐาน เครื่องจักรต้องได้รับการดูแล ผู้จัดการต้องฟังความเห็นคนงาน

ผลลัพธ์คือ Alcoa ไม่แค่ปลอดภัยขึ้น แต่มีคุณภาพสินค้าดีขึ้น ต้นทุนลดลง และกำไรเพิ่มขึ้นมหาศาล ในช่วงที่ O’Neill เป็น CEO หุ้นของ Alcoa เพิ่มขึ้น 5 เท่า

เคล็ดลับการเปลี่ยนนิสัย

หัวใจสำคัญของการเปลี่ยนนิสัยคือ เราไม่สามารถลบนิสัยเก่าได้ แต่สามารถแทนที่ด้วยนิสัยใหม่ได้

ขั้นตอนการเปลี่ยนนิสัย:

1. หาสัญญาณกระตุ้น – สังเกตว่าอะไรเป็นตัวกระตุ้นให้เราทำนิสัยไม่ดี

• เวลาไหน?
• ที่ไหน?
• ใครอยู่ด้วย?
• เรารู้สึกยังไง?
• เราทำอะไรมาก่อนหน้า?

2. เปลี่ยนการกระทำ – หาสิ่งใหม่มาแทนที่การกระทำเก่า แต่ให้รางวัลแบบเดียวกัน

3. รักษารางวัลเดิมไว้ – สมองต้องได้รับสิ่งที่มันต้องการเหมือนเดิม

ตัวอย่าง: ถ้าเราชอบกินขนมเวลาเครียด (เพราะอยากได้ความรู้สึกผ่อนคลาย) เราอาจจะเปลี่ยนเป็นไปเดินเล่น ฟังเพลง หรือโทรคุยกับเพื่อน เพื่อได้ความรู้สึกผ่อนคลายแบบเดียวกัน

การเปลี่ยนแปลงไม่ใช่เรื่องของคนเดียว

Alcoholics Anonymous (AA) เป็นโปรแกรมช่วยคนเลิกดื่มที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดในโลก แม้จะไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่ชัดเจน แต่มีคนหายจากการติดแอลกอฮอล์ผ่าน AA นับล้านคน

เคล็ดลับของ AA อยู่ที่การสร้างชุมชนและความเชื่อ พวกเขาเรียนรู้ว่าการดื่มมักจะเป็นการตอบสนองต่อความเครียดหรือความทุกข์ใจ แทนที่จะดื่ม พวกเขาไปประชุมกลุ่ม โทรหาเพื่อน หรือไปช่วยคนอื่นที่มีปัญหาเหมือนกัน

สิ่งสำคัญคือเมื่อมีวิกฤต ถ้าพวกเขาเชื่อมั่นว่า “พระเจ้า” หรือ “พลังสูงสุด” จะช่วย และมีชุมชนคอยสนับสนุน พวกเขาจะอดทนได้

นิสัยกลายเป็นอันตราย

ไม่ใช่ทุกนิสัยที่ดี ในโรงงาน Alcoa แห่งหนึ่ง เคยเกิดอุบัติเหตุร้ายแรงเพราะคนงานคนหนึ่งทำตามนิสัยเก่าโดยไม่คิด เขาเหยียบสวิตช์ที่เคยทำทุกวัน แต่ครั้งนั้นเครื่องจักรถูกตั้งค่าใหม่ ทำให้เกิดอุบัติเหตุ

นี่แสดงให้เห็นว่านิสัยมีทั้งด้านดีและด้านร้าย เราต้องระวังนิสัยที่ทำให้เราขาดสติ และต้องรู้จักปรับเปลี่ยนเมื่อสถานการณ์เปลี่ยน

สำหรับชีวิตประจำวัน

จากเรื่องราวทั้งหมด เราเรียนรู้ว่า:

1. เริ่มจากเล็ก – ไม่ต้องเปลี่ยนทุกอย่างพร้อมกัน หานิสัยหลักสักอย่างหนึ่งแล้วเริ่มเปลี่ยน

2. มีสติในการสังเกต – รู้จักสัญญาณกระตุ้นของตัวเอง รู้ว่าเราทำอะไรเมื่อไหร่ทำไม

3. อดทน – นิสัยไม่เปลี่ยนในข้ามคืน ใช้เวลาเฉลี่ย 66 วัน

4. หาชุมชนสนับสนุน – มีเพื่อนหรือครอบครัวที่เข้าใจและช่วยเหลือ

5. เตรียมแผน B – เมื่อเกิดวิกฤต มีแผนรองรับไว้

ตัวอย่างการใช้ในชีวิตจริง

สำหรับคนที่อยากลดน้ำหนัก:

• สัญญาณ: เครียดจากงาน
• นิสัยเก่า: กินขนมหวาน
• นิสัยใหม่: ดื่มน้ำ เคี้ยวหมากฝรั่งไม่มีน้ำตาล หรือไปเดินเล่น 5 นาที
• รางวัล: ความรู้สึกผ่อนคลาย

สำหรับคนที่อยากออกกำลังกาย:

• สัญญาณ: ตื่นนอนตอน 6 โมงเช้า
• นิสัยใหม่: ใส่ชุดกีฬาทันทีโดยไม่ต้องคิด
• รางวัล: ความภูมิใจที่ทำได้ ความแข็งแรงของร่างกาย

สำหรับคนที่อยากเก็บเงิน:

• สัญญาณ: ได้รับเงินเดือน
• นิสัยใหม่: โอนเงินเข้าบัญชีออมทรัพย์ทันที 10-20%
• รางวัล: ความมั่นใจในอนาคต ดูยอดเงินเพิ่มขึ้น

ข้อคิด

หนังสือ “The Power of Habit” สอนให้เรารู้ว่านิสัยไม่ใช่ชะตากรรม เป็นสิ่งที่เราสามารถเปลี่ยนได้เมื่อเข้าใจวิธีการทำงานของมัน ไม่ว่าจะเป็นนิสัยส่วนตัว นิสัยในการทำงาน หรือแม้แต่นิสัยของสังคม

ลิซ่าเปลี่ยนชีวิตได้จากการเลิกสูบบุหรี่ Tony Dungy เปลี่ยนทีมแพ้ให้ชนะด้วยการฝึกนิสัยง่ายๆ Paul O’Neill เปลี่ยนบริษัทด้วยการให้ความสำคัญกับความปลอดภัย

เรื่องเล่าเหล่านี้บอกเราว่า การเปลี่ยนแปลงไม่จำเป็นต้องยิ่งใหญ่หรือซับซ้อน บางครั้งแค่นิสัยเล็กๆ ที่ทำซ้ำๆ อย่างสม่ำเสมอ ก็สามารถสร้างผลลัพธ์ที่น่าอัศจรรย์ได้

จงเริ่มจากนิสัยเล็กๆ สักอย่างหนึ่งวันนี้ เพราะพลังแห่งนิสัยที่แท้จริงไม่ได้อยู่ที่การเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ แต่อยู่ที่การทำซ้ำสิ่งเล็กๆ น้อยๆ อย่างสม่ำเสมอ จนกลายเป็นส่วนหนึ่งของตัวเราไปเสียสิ

#hrรีพอร์ต