HR รีพอร์ต

หลายคนมักใช้คำว่า “สัญญา” และ “ข้อตกลง” แทนกันได้ แต่จริงๆ แล้ว ทั้งสองคำมีความหมายและความสำคัญที่แตกต่างกัน

ข้อตกลง คือความเข้าใจร่วมกันระหว่างสองฝ่ายหรือมากกว่า ซึ่งอาจเป็นเพียงการตกลงกันด้วยวาจาก็ได้
สัญญา คือข้อตกลงที่มีผลผูกพันทางกฎหมาย ซึ่งสามารถบังคับใช้ได้ตามกฎหมาย

---

สัญญาคืออะไร?

สัญญาคือข้อตกลงที่มีผลทางกฎหมายระหว่างสองฝ่ายหรือมากกว่า โดยมีข้อผูกพันที่สามารถฟ้องร้องหรือบังคับตามกฎหมายได้ ซึ่งสัญญาที่ถูกต้องตามกฎหมายจะต้องมีองค์ประกอบ 6 อย่างดังนี้:

1. การเสนอ – ข้อเสนอที่ชัดเจนพร้อมเงื่อนไข
2. การยอมรับ – การตอบรับข้อเสนอโดยไม่มีข้อแม้
3. การรับรู้ – ทั้งสองฝ่ายเข้าใจตรงกันในเงื่อนไขต่างๆ
4. ผลตอบแทนหรือสิ่งมีค่า (Consideration) – เช่น เงิน บริการ หรือคำมั่นสัญญา
5. ความสามารถทางกฎหมาย – ทุกฝ่ายต้องมีสิทธิ์ในการทำข้อตกลง
6. ความชอบด้วยกฎหมาย – จุดประสงค์ของสัญญาต้องไม่ผิดกฎหมาย

---

ข้อตกลงคืออะไร?

ข้อตกลงคือความเข้าใจร่วมกัน อาจเป็นเพียงการตกลงใจว่าจะทำอะไรบางอย่างร่วมกัน โดยไม่จำเป็นต้องเป็นทางการเสมอไป

ข้อตกลงมีได้ทั้งแบบ:

• ไม่เป็นทางการ เช่น การคุยตกลงกันด้วยวาจาหรือการจับมือกัน
• เป็นทางการ เช่น เอกสารที่ระบุรายละเอียดชัดเจน

ตัวอย่างเอกสารที่อาจเป็นข้อตกลง:

• หนังสือแสดงเจตจำนง (LOI) – แสดงความตั้งใจในการเจรจา
• บันทึกความเข้าใจ (MOU) – ใช้ในความร่วมมือระหว่างองค์กร
• ข้อตกลงไม่เปิดเผยข้อมูล (NDA) – มักมีผลผูกพันตามกฎหมาย

---

ทำไมต้องแยกแยะความแตกต่างระหว่างสัญญากับข้อตกลง?

1. การบังคับใช้ – สัญญาสามารถบังคับตามกฎหมายได้ ขณะที่ข้อตกลง (โดยเฉพาะแบบไม่เป็นทางการ) มักทำได้ยาก
2. การจัดการความเสี่ยง – ถ้าไม่แยกแยะให้ชัด อาจนำไปสู่ปัญหาและข้อขัดแย้ง
3. ความชัดเจนและการป้องกัน – การเขียนข้อตกลงเป็นลายลักษณ์อักษรช่วยลดความเข้าใจผิด และถ้าจำเป็นต้องมีผลทางกฎหมาย ควรจัดทำให้เป็นสัญญาที่ถูกต้องตามหลักกฎหมาย

---

ตัวอย่างสถานการณ์

กรณีที่ 1:
ลิซ่าจ้างบริษัททาสีมาทาสีบ้าน โดยมีการเซ็นสัญญาชัดเจน ระบุราคาค่าจ้าง 1,000 ดอลลาร์ วันเสร็จงาน และรายละเอียดสี แต่ไม่มีใครมาทำงานตามนัด และไม่ติดต่อกลับ
➡ ลิซ่าสามารถฟ้องร้องเรียกค่าเสียหายได้ เพราะนี่คือ สัญญา ที่มีผลตามกฎหมาย

กรณีที่ 2:
ลิซ่าคุยกับบริษัททาสีทางโทรศัพท์และนัดหมายให้มาตีราคา แต่บริษัทไม่มาตามนัด
➡ นี่เป็นเพียง ข้อตกลง เบื้องต้น ยังไม่มีผลตามกฎหมาย ลิซ่าจึงเรียกร้องค่าเสียหายไม่ได้

---

เมื่อไรควรใช้ข้อตกลง และเมื่อไรควรใช้สัญญา?

ข้อตกลง เหมาะกับ

• กรณีความเสี่ยงต่ำ
• ความสัมพันธ์ที่เชื่อใจกัน
• ระยะเริ่มต้นของการเจรจา

สัญญา เหมาะกับ:

• ธุรกรรมที่มีเงินจำนวนมาก
• ข้อตกลงที่มีความซับซ้อน
• ต้องการความคุ้มครองทางกฎหมายในกรณีมีข้อขัดแย้ง

---

วิธีเปลี่ยนข้อตกลงให้เป็นสัญญา

1. ระบุข้อเสนออย่างชัดเจน
2. ต้องมีการตอบรับที่ตรงประเด็น
3. แสดงสิ่งที่แต่ละฝ่ายจะให้ตอบแทนกัน
4. ทุกฝ่ายต้องมีสิทธิตามกฎหมาย
5. จุดประสงค์ของข้อตกลงต้องไม่ผิดกฎหมาย
6. ควรขอคำปรึกษาจากฝ่ายกฎหมายเพื่อความถูกต้อง

---

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

อีเมลสามารถเป็นสัญญาได้หรือไม่?
ได้ ถ้ามีองค์ประกอบครบ เช่น การเสนอ การตอบรับ ผลตอบแทน ฯลฯ

ข้อตกลงมีผลตามกฎหมายไหม?
อาจมีหรือไม่มี ขึ้นอยู่กับว่าข้อตกลงนั้นมีองค์ประกอบของสัญญาครบหรือไม่

เซ็นข้อตกลง = สัญญาใช่ไหม?
ไม่เสมอไป ถ้าไม่มีองค์ประกอบของสัญญา ก็อาจไม่ถือว่ามีผลตามกฎหมาย

ใครบ้างที่ไม่สามารถทำสัญญาได้?

• ผู้เยาว์ (อายุต่ำกว่าที่กฎหมายกำหนด)
• บุคคลที่ศาลพิจารณาว่าไร้ความสามารถทางจิต

ตารางเปรียบเทียบระหว่าง “สัญญา” กับ “ข้อตกลง”

ประเด็นเปรียบเทียบ	สัญญา (Contract)	ข้อตกลง (Agreement)
ความหมาย	ข้อตกลงที่มีผลผูกพันตามกฎหมาย	การเข้าใจหรือยินยอมร่วมกันระหว่างสองฝ่ายหรือมากกว่า อาจไม่มีผลทางกฎหมาย
สถานะทางกฎหมาย	มีผลทางกฎหมาย สามารถบังคับใช้หรือฟ้องร้องได้	อาจมีหรือไม่มีผลทางกฎหมาย ขึ้นอยู่กับบริบทและองค์ประกอบของข้อตกลง
รูปแบบ	ต้องมีองค์ประกอบที่ครบถ้วนตามกฎหมาย (เช่น การเสนอ การตอบรับ สิ่งตอบแทน ฯลฯ)	อาจเป็นทางการหรือไม่เป็นทางการก็ได้ เช่น คุยกันปากเปล่าหรือส่งอีเมล
ความผูกพัน	มีความผูกพันที่ชัดเจนและฟ้องร้องได้ตามกฎหมาย	ความผูกพันขึ้นอยู่กับความสมัครใจ อาจไม่มีผลทางกฎหมาย
เหมาะสำหรับ	ธุรกรรมที่มีความเสี่ยงสูง มีจำนวนเงินมาก หรือมีความซับซ้อน	การเริ่มต้นเจรจา ความร่วมมือทั่วไป หรือเรื่องที่มีความเสี่ยงต่ำ
การบังคับใช้ในชั้นศาล	สามารถใช้เป็นหลักฐานและฟ้องร้องได้	มักไม่สามารถใช้บังคับในศาล เว้นแต่มีองค์ประกอบครบตามกฎหมาย
ต้องมีสิ่งตอบแทน (Consideration)	ต้องมีเสมอ	อาจไม่มีสิ่งตอบแทนก็ได้
การมีผลผูกพันทางกฎหมาย	มีเสมอถ้าองค์ประกอบครบ	มีหรือไม่มีขึ้นอยู่กับบริบทและเงื่อนไข
ตัวอย่างเอกสาร	สัญญาซื้อขาย, สัญญาจ้างงาน, สัญญาเช่า	หนังสือแสดงเจตจำนง (LOI), ข้อตกลงไม่เปิดเผยข้อมูล (NDA), บันทึกความเข้าใจ (MOU)

เรียบเรียงจาก: https://www.contractsafe.com/blog/contract-vs-agreement

#hrรีพอร์ต